Η Χλόη Κουτσουμπέλη έγραψε για το βιβλίο «Δυτικά της Σαπφούς»
Ο τωρινός και ο περασμένος χρόνος
ίσως κι οι δυο είναι παρόντες μες σε χρόνο μέλλοντα,
κι ο μέλλων χρόνος είναι μέσα στον περασμένο χρόνο.
Αν όλος ο χρόνος είναι αιώνιο παρόν
Όλος ο χρόνος είναι ανεπανόρθωτος.
Γράφει στα Τέσσερα Κουαρτέτα του πριν μισό και παραπάνω αιώνα ο Τόμας Στερν Έλιοτ. (Το απόσπασμα είναι σε μετάφραση της Ελένης Χωρεάνθη).
Πώς ορίζεται όμως ο χρόνος από μία ποιήτρια που κατοικεί Δυτικά της Σαπφούς, όπως δηλώνει ο τίτλος της ποιητικής της συλλογής;
«Στον χρόνο τον άχρονο, γράφει η Κατερίνα Σημηντήρα,
Εποχές μετρώ
Έρωτες μετρώ
Οδύνες μετρώ
Θανάτους.»
Να λοιπόν μία άλλη ποιητική υποδιαίρεση του χρόνου, σε εποχές, έρωτες, οδύνες, θανάτους, τα αρχαία, σύγχρονα, πάντα κλασσικά θέματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Τι ιδιαίτερο έχει τότε να επιδείξει αυτή η ποιητική συλλογή που πραγματεύεται αυτά τα ίδια θέματα που ανακυκλώνονται σε τόνους χαρτιού εδώ και αιώνες; Γιατί θα άξιζε να διαβάσει κανείς την ποιητική γραφή της Κατερίνας Σημηντήρα;
Γιατί σημασία δεν έχει μόνο τι λέει κανείς, αλλά και πώς το λέει.
Γιατί η γραφή της Κατερίνας είναι πρωτότυπη, γοητευτική, περίεργη, ποικιλόχρωμη. Γιατί είναι άμεση και αποτελεσματική. Γιατί η φαντασία και η ευαισθησία είναι οι δύο άξονες ανάμεσα στους οποίους κολυμπάει. Γιατί όταν άκουσα τα ποιήματά της στην Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, με εντυπωσίασαν και ένιωσα την ανάγκη να γράψω κάποια στιγμή γι’ αυτά.
«Πώς να χωρέσουν σε ένα ποίημα», αναρωτιέται η ποιήτρια
Ένας διακορευτής
Ένας αρκουδιάρης
Ένας μαχαιροποιός
Μια θηριωδία
Αγιάτρευτα τυφλά σημεία, η άβυσσος
Λογχισμένα όνειρα να κηλιδώνουν τον ύπνο
Το κρίμα που σπαράζει
κι η μάνα ετοιμοθάνατη να επιμένει
εξήντα χρόνια πως έφταιγα».
Ποια είναι όμως αυτή η τοποθεσία, δυτικά της Σαπφούς; Ποιες είναι οι συντεταγμένες αυτού του μυστικού τόπου στον οποίο συντελείται και εκπληρώνεται η ποίησή της;
«Άγγελοι παραπληγικοί
συνωμοτούν ακόμα με το θάνατο
στο υπόγειο, αριθμός επτά
στην οδού Σαπφούς.»
Ήχοι από παλιά λαϊκά τραγούδια πλημμυρίζουν την συλλογή, οι γυναίκες υφαίνουν, οι άντρες φορούν ιδρωμένα πεσκίρια, οι γιαγιάδες μαύρα σουρωτά μισοφόρια, πενθούν το κοριτσάκι που έχασαν, έρημες αποθήκες ξυλείας, απομονωμένα στενά, υπόστεγα, παρατημένα μηχανοστάσια, απελπισία, καταχνιά, παράθυρα στο πουθενά, εγκατάλειψη. Παλιές γειτονιές γεμάτες νεκρές πεταλούδες, αποθήκες με σπόρους, διαβάσεις τρένων, άδεια βαγόνια που χάσκουν. Γειτονιές που έβλεπαν κάποτε τα τρένα να περνούν. Ο αναγνώστης φαντάζεται ένα ζαχαροπλαστείο στην γωνία, οι θαμώνες- φαντάσματα τρων υποβρύχιο βανίλια και τον χαιρετούν.
Οι γριές καθαρίζουν κάθε πρωί τα λαμπογιάλια
απ’ την κάπνα της βραδινής υποψίας.
Αυτή είναι η τοπογεωγραφία, το περιβάλλον, η ατμόσφαιρα της ποίησης της Κατερίνας Σημηντήρα. Μία μικρή αποικία μέσα στον χρόνο. Μία εποχή παλιά που όμως δεν λέει να τελειώσει. Μέρες του πενήντα. Ένα σαραβαλιασμένο ποδήλατο παρατημένο σε μία αυλή.
Και μέσα στα σπίτια. Ανατολικά και Δυτικά της Σαπφούς, τα σπίτια είναι γεμάτα πορτρέτα παλιά προγόνων που κάποιες φορές εκλιπαρούν βοήθεια. Τα δωμάτια είναι σκοτεινά και κίτρινα, οι σοβάδες πέφτουν, οι καθρέφτες ξεφλουδίζουν. Τα έπιπλα είναι γεμάτα σεμεδάκια, ο καφές πάντα πικρός, το μπαουλοντίβανο τοποθετημένο στην γωνία για να υπενθυμίζει την απώλεια. Ένα αρνάκι Νέας Ζηλανδίας ψήνεται ακόμα στην κατσαρόλα, το βύσσινο είναι ακόμα κρυμμένο στο βάζο του.
Γίνεται ποίηση χωρίς απώλεια; Κάποιος λείπει πάντα μέσα στην συλλογή της Κατερίνας. Κάποιος νόμιζε πως θα γυρίσει, αλλά έμεινε για πάντα εκεί. Κάποια μαντήλια πάντα ανεμίζουν. Είναι ο σταθμάρχης που φεύγει πάνω σε ένα ξεχαρβαλωμένο τρένο; Η αυστηρή μητέρα που επιβάλλει την ενοχή και χάνεται; Ο πατέρας που επιμένει στην ποίηση, που άθελά του αδικεί, που δεν είναι πια εδώ, παρά μόνον ως αποδέκτης ενός κουφού μονολόγου;
Και λέω πατέρα να μην ξαναγράψω ποιήματα
Καλύτερα να καθαρίζω συνέχεια το σπίτι
Ξέρω πως δεν θα συμφωνήσεις
Όμως χρειάζεται τόση πολλή προσπάθεια
Μα και ένα σωρό τεχνικές που δεν τις κατέχω
Ύστερα σκέφτομαι αυτά που περάσαμε
Να ξέρεις δεν μετράνε και τόσο
Κι άλλωστε τι νόημα έχει
Μία δύσκολη ζωή να την ξαναζείς;
Δεν ξέρω αν η Κατερίνα Σιμηντήρα κατέχει τέλεια τις τεχνικές της ποίησης. Ξέρω ότι τα ποιήματά της έχουν ρυθμό, είναι δουλεμένα, είναι απαλλαγμένα από περιττές συναισθηματολογίες. Είναι ατμοσφαιρικά και κινηματογραφικά. Είναι πλούσια σε μυρωδιές ήχους και εικόνες. Είναι όμορφα και γευστικά. Γνωρίζω επίσης ότι Δυτικά της Σαπφούς η ζωή είναι δύσκολη. Και ότι η ποίηση της Κατερίνας γίνεται ένα βαθύ ποτάμι και ξεχύνεται κατευθείαν μέσα από την ψυχή της. Γνήσια και αληθινή μας κατακλύζει.
Poetry a stray Art 